-Bugünlerde birde Romanın çıktı. Öyle değilmi? SÊVÎYÊN ROJHILAT.

-Evet.

-Romanın konusu ne? Neden bahs ediyor? Sêviyên Rojhilat anlamı nedir?

-Doğunun yetimleri. Orta Anadoludaki Kürtlerin yaşamlarını anlatıyor. Neden, ve nereden sürgün edildiklerini. Ana dilerini, törelerini bugüne kadar nasıl koruduklarını. Kapalı bir toplum olduklarını. Dışarıya kız vermediklerini ve dışarda da kız almadıkları. Akraba evlilikleri, örneğin, teyzesinin kızı ile halasının oğlu ile evlenmeleri. Bazen Kürt olduklarını bazen Türk olduklarını his etmeleri. Halk arasında şöyle bir deyiş var, ha kürt ha Türk ne fark eder. Akraba evliliği diğer yanda akrabalarında birinin öldüğün de  kardeşin ve ağabeysinın karısı, yani yengesiyle evlenmeleri. Odalardaki yaşam, okulardaki asimlasyon, Kürtlerin, ilk dini Zerdüşt olduğunu.

-İlk Orta Anadolu Romanı oluyor.?

-Peki nasıl elde edebiliriz bu kitablarını?

-Ancak internet ortamında okuyabilirsin.

-Peki yasak mı bu kitapların?

-Hayır zan etmiyorum. Kulturel kitaplardır. Her hangi probağanda içermiyor. 1000 yılık şarkı ve türküler var. Bugün Trt 6 de bunlar söyleniyor.

-Başka çalışmalarında var mı?

-Evet 1996 dan beri bir günlük tutuyorum. Kürtler hakkında kim ne dediyse, ne yazdıysa onları yazdım. Yarın için referans olsun diye yazdım. Biz Kürtlerde dünle ilgili pek bir şeyimiz yok. Ne oldu ne olmadı, hiç kimse haberdar değil. Örneğin; Kuzey İrakta 50 yılık bir savaş oldu. Dün ne oldu, nasıl savaştılar bilmiyoruz. Onun için böyle bir şey yazdım.

-O ne kadar?

-Oda 1400 sayfadır.

-Hepsi Kürtçe mi?

-Evet hepsi Kürtçe.

Peki Ayşe Şanın hikayesine geçelim.

-Nerede aklına geldi Ayşe Şanın mezarını yapmak?

-Değerli dostum. Başta Söyledim. Mem ü Zini okuduktan sonra Kürt edebiyatına aşık oldum. Bizde büyük İslam bilginleri var. Onları okuma fırsatını buldum. Meleye Cıziri, Ehmede Xane. Eliye Heriri, Şex Sait, Sait Nursi okuyunca hem İslama hem de Kürt edebiyatına aşık olursun.

-Ama görüyorum. Sen sadece Edebiyata aşık olmuşsun. İslamiyete aşık olmamışsın. Neden?

- Bave mın bunu böyle bil, Meleye Cıziriye, Ehmede Xaneye aşık olan. Allaha da aşık olur. Onlar hepsi hak yolunda yürüyorlardı. Ben İslamla ilgili de çok okudum. Türkiye de 18 ay sürgün kaldım. 3 defa Mevlana yı ziyaret ettim. Mesneviyi okudum, bir kısmını Kürtçeye çevirdim. Alladdin Camisine gittim. Moskova da büyük bir Camiye gittim. St Petersburg da büyük bir camiyi ziyaret ettim. Mısır da 1000 yıl önce yapılmış bir camiyi ziyaret ettim. Selhaadin Eyübi camisini, Hz Hasan Camisini ziyaret ettim. Urfa da Hz Halil İbrahim Camisine onlarca kez gittim. Diyarbekır da eski camilere gittim. Hasan Keyf de 700 yılık bir camiye gittim. İslam tarihi ile ilgili onlarca kitap okudum. Kuranın Mealini iki kez okudum. Yeti mi?

Bugün İslamiyeti savunanlar benim yaptıklarımı yapmışlar mı? Hayır. Türkiye de birçok Kiliseyi ziyaret ettim. Konya bunlardan birisi. Avrupa da bir çok kilise Allahın evini ziyaret ettim.

                                                                    3

Ayşe Şan hikayesi. Ben 30 yıldır yurt dışında yaşıyorum. Biz gurbete yaşıyanlar kalbimiz her zaman ülkemizle. Şairleri dengbejleri dinlerken daha da ülkeye yaklaşıyorsun özlem duyuyorsun. Kürdün o hüzün dolu yaşamı duyarlı insanı daha da acıtır. Bazen kendini onların yerine koyarsın olmuyor. Bazen isyan edersin olamıyor. Seni kurtlar kapmış ülken talan edilmiş, yaralısın yaralı.

Bir sabah uyandığımda postacı bir dergi kapıdan atmış. Dergiyi açtım içinde çok hüzünlü bir haber vardı. Ayşe Şan İzmir de yad ellerde kimsesiz dört duvar arasında ölmüş. Belediye de bir cenaze arabası gelip onu alıp götürmüşler. Yüreğime bir ateş düştü. Bu muydu Ayşe Şanın değeri! Ne kadar vafasızmışız be! Ne kadar sahipsizmişiz! Oturup ağladım. Ayşe Şanın bir kasetini teyibe koydum, sesini sonuna kadar açtım, deşarz olmak için. İnanırmısın çok üzüldüm. Kendi kendi me dedim ki eğer bir gün maddi durumum elverirse Ayşe Şana olan borcumu öderim. Ona laik bir anıtı Amedin orta meydanın da dikerim. 11 yıl bu yarayı hep içimde taşıdım.

Bir gün bir arkadaşa Memo ya yaramı açtım. O benden daha beter acı içindeymiş. Git yap bütün masraf bana ait dedi. Hata onun yerine bir insanı da Haca gönder. Başka akadaşlar da yardımcı oldular.

Yola koyuldum İzmire gittim. Kimde mezarını sorduysam o bilmem dedi. Bir arkadaş bana yardımcı oldu. 7-8 gün İzmir de bütün mezarlıkları taradık. Bulunmadık. 3 gün mezarlıklar müdürün dairesinin arşivin de 96 bin ölüyü gözden geçirdik. Ayşe ŞEN diye bir kayida rastladık. Arabaya atladık Buca ya gittik. Mezarı taradık. İki saat sonucunda aradığımızı bulabildik. Biz 4 kişi idik dördümüzde ağladık. Mezarı da yaşamı gibi harabe olmuştu. Mezarı Amede götürmek istedik kızı müsaade etmedi. Annemin vasiyeti var burada kalacak. Onun vasiyetine uyduk.

Kızı Yasemine sordum, akrabalarında biri var mı onu Ayşe Şanın yerine Hac a göndereyim. Teyzelerim var fakat yaşlılar. Gidemezler.

Diyarbekırlı Sakine Anayı gönderirim dedim. Onun kalbi yaralı dört evladını özgürlük savaşında  kayıp etti. Deme ki polis beni gece gündüz izliyormuş, telefonum dinleniyormuş.

30 Haziran da gelip beni evimde çocuklarımın içinde aldılar.

Suçum mezar yapmak. Suçum yazı yazmak. Suçum Öcalan a sayın Öcalan demek. Suçum devleti küçük düşürmekmiş.

Köyde öyle bir korku yaratıldı ki. Sanki köye yıldırım düştü. Hiç kimse bizim evin önünde geçmiyor. Evimizin kamara takıldığını. Bazı Tavşançalılar benim götürmemde memnun olmuşlardı. Fakat Omeranlılar çok  üzülüyorlardı. Ben bunu his ediyordum.

Evet Keke Hasan seni anlıyorum. Sen köyde Halikarnas Balıkçısı gibi olmuşsun. Halikarnas Balıkçısı da  Bodruma sürgün edilmişti. Kimse onunla konuşmuyordu, ona yaklaşmıyordu. Herkes onu suçlu biliyordu. Fakat sonunda anladılar ki o suçsuz bir insan yüreği pak bir insanmış. Sonra herkes ona yaklaştı.

Çok doğru. Benim durumla tıpa tıp mış. İnsanlara yaklaştığım zaman geri geri gidiyorlardı. Niye geri geri gidiyorsun? Hasan ağabey senin üzerinde mikrofon var. Aman Hasan’la gezmeyın, çok tehlikeli bir adam. Karakol gelip sizi de alır. Sizi Hasan gibi yapar. Kimse bana interneti vermiyordu. Kimse beni arabasına bindirmiyordu. Ağabeyime dedim Kulu ya gideceğim işim var. Oğlanlarda biri beni Kulu ya götürsün. Git bir araba kirala diyor. Yalnız kalmışım. Bölgedeki aydın maydın dediğin adamlar bile yaklaşmıyor. Tam bir karanlık içinde yaşadım.

‘O karanlıkta ben’

Akşama doğru karakol beni savcılığa gönderdi, savcı beni büyük bir suçlu gibi görüp. Yurtdışı yasağı koydu. Her 15 günde bir adlı kontrol geleceksin. Elbet bu tepeden verilmiş bir infazdı. Bir hafta sonra karakol beni çağırdı. Hasan bey bir yanlışlık olmuş. Siz 15 günde değil her gün gelip karakolda imza vereceksin. Gelmesen seni tutuklarım.

Nasıl olur bey efendi. Bey efendi değil  komutanım. Komutanım karar 15 günde bir  idi. Hayır her gün geleceksin. Gelmesen tutuklarım. Ben elimdeki belge ve kararlara göre hareket ederim. Tam 8 ay her gün imza verdim. Fakat onlarda anladılar ki aradıkları adam ben değilmişim. Bana karşı iyi davranıyorlardı.

Adana ağır cezayı bekledim. 5 sefer ağır cezaya çıktım. Avrupa da heyetler geldi mahkemeyi izlemek için.

-Siz İsveç te öyle tanına birimiydin?

Evet  oturduğum  bölgemde Sosyal Demokratlarda Belediye meclis üyesi idim. Belediye reis tarafında sevilen bir adamdım. Uluslar arası af örgütün üyesi idim.  Yardımcı oldular. Eğer o kurum ve kişiler yardımcı olmasalardı. Örgüt üyeliğinde 7,5 yıl yazılar ve mezardan da dolayı 1,5 yıl vereceklerdı..

-Sonuç?

-18 ay ceza verdiler. İyi halde 3 ay indirim. 15 ay ceza verdiler.  Dava Yargıtay da daha sonuçlanmadı. Yurt dışı yasağım devam ediyor.

-Hasan Ağabey bayağa çekmişsin!

-Evet hem de çok.

-Peki  pişman oldun mu?

-Hayır hayır. Tarihin sayfalarında yerimi aldım. Ayşe Şanın Mezarını yapmakla gururluyum.

 

-En çok neye üzüldün olay?

-Mardinliler kışın ortasında Tavşançalı’da kovulması. Eğer Omaralılar olsaydı o insanları   0 zemheri ayı kışın ortasında kovmazlardı. Onlar şerefli insanlardı. Onlar kadır kıymet bilen insanlardı. Onlar aşiret tıler, onlar misafirperwer insanlardı.  Evet o insanlara o soydaşlara  büyük hakaretler yapıldı. Elbette bundan devletin de parmağı vardı. İsveç, Danimarka da, Norveç’te 20 binin üzerinde Kürt insanımız var. Bunları bu devletler kovsa ne olur!?. Burada yapılanlar aykırılıklar herhalde Mardinliler köyümüzde yapmadı. Daha bundan bir iki ay önce bir Tavşançalı lı İsveçte 21 yaşındakı bir İsveç lı kızı öldürdü.  İsveçliler bizi ülkesinde çıkardılar mı? Binlerce dahası.

Onlara nasıl insafsızca davrandıkları, nasıl taşladıklarını. Bizde kürdüz niye bunları bize yapıyorsunuz? Tabi hakareti yapanlar Omeranlı değilerdi. Tavşançalı lı idiler. Başı çeken Malatyalı biridi. Tarihte hep böyle olmuştur. Devşirmeler yerlilerden daha iyi ülkeyi korurlar. Toplumda yer edinmelri için.

-Evet gerçekten bizde bu olaya çok üzüldük.

-Yöre aydınları ne yaptılar bu haksızlıklara karşı?.

-Onlar da suskun kaldılar. Hata bazıları onları suçlu buldular. Bir gün sıra onlara geleceğinde habersizler.

-Peki ne oldu insanlar?

-Kışın ortasında yakın köylere gittiler. Onlarda kabul etmediler. Kulu, Cihanbey, İstanbul İzmire gittiler.

Onlarla ilgili bir anımı anlatayım. Diyarbakır belediyesine doğru gidiyordum. Biri arkamda bağırıyordu. Hasan amca hasan amca. Döndüm baktım.

Hasan amca beni tanımadın mı? Ben Tavşançalı da doğdum. Ailem Tavşançalı da yaşıyor. Selhattinın oğlu.Ben siirtlıyım. Orta Anadolu lehçesini konuşuyor. Bana sarıldı beni misafir etti. Hasan amca Tavşançalılar bize çok büyük hakaretler yaptılar. Hiç kimse bize sahip çıkmadı. Biz sanki İsraildeki Filistinliler idik. İsrail nasıl Filistinlilerin evlerini başlarına yıktılarsa. Tavşançalılar da aynısını yaptılar bize. Bu zülüm bu güne kadar da devam ediyor. Bizim ölülerimizi kabul etmiyorlar. Amcam ölmüştü. Mezarda  çıkartılar. Bunu ancak insanlıkta nasıb almayanlar yapar.

-Sen burada ne yapıyorsu?

.Ben Üniversiteye gidiyorum.

-Hasan ağabey en çok sevdiğiniz şey?

-Urfa ile Diyarbakır arasında kalan bölgede Karacadağ’da göçerlerle oturup onların koyun sağmaları/Berivanları seyretmek. Karaca dağda konar göçerlerle bir gece gecelemek.

-Neden o bölge?

-Kürt tarih ve Folklorınde Karacadağın büyük yeri var. Yüzlerce aşk ve kahramanlık türküleri üzerinde söylenmiş.

-Nasıl ölmek isterdin?

-Uykuda.

-Dini merasim istermiydın?

-Tabi ki. Ama kimse ağlamasın. Mezarıma deflen gelsinler. Allahtan geldim Allaha gidiyorum.

-En son ne demek istersin.

-Birbirlerinize destek olun. Biriniz dara düşünce onu yalnız bırakmayın.

Bu roportaj Berivan tarafında yapılmıştır.

[email protected]