Daha önceki yazilarimizda da siklikla belirttigimiz gibi özellikle kurumsal anlamda ya da egitim dili olarak kullanilmayan dillerin yazili ürünleri cok sinirlidir ve bu yüzden de hakim dil karsisinda her gecen zaman daha zayif hale gelir ve bir süre sonra yok olup gider, ki yeryüzünde tarih boyunca binlerce dil yok olup gitmistir. Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin varligi en azindan kürtce icin sözkonusu bu tehlikeyi simdilik bertaraf ediyor ancak böyle bir tehlikenin Türkiye Kürtleri icin ve özellikle de Orta Anadolu Kürtleri icin varligini korudugunu üzülerek söylememiz gerekiyor. Bazi Kirsehir Kürt köylerinde kürtcenin artik neredeyse hic konusulmadigini ve kürt olmanin artik kendileri icin tarihsel bir kimlikten baska birsey olmadigini biliyoruz.

Bu tehlikenin farkinda olmak önemli ama sadece farkinda olmak tehlikeyi ortadan kaldirmiyor. Dilimizi halen kurtarabiliriz. Daha öncede söylemistim, bu önümüzdeki 15 20 yillik sürec cok cok önemli. Cünkü dilimizi en iyi kullanan kusaktaki insanlar giderek azaliyor. Ve kendileriyle birlikte yüzyillardir kullanilan ama simdi kullanilmayan yüzlerce deyim, atasözü, ve kelimeyi alip götürüyorlar. Birazcik dile ilgisi olan herkes eline kalem alip bir deftrere büyüklerinden bir sürü sey derleyebilir. Cok iyi bir kürtce dil ya da yazim bilgisine sahip olmaniz da sart degil bunun icin. Türkce alfabeyle bile derleyebilirsiniz. Yeterki derleyin ve saklayin. Onlari düzenleyecek birileri cikar. Siz sadece derleyin.

Iste bu duyarlilikla icimizden biri yani Rebene Celikan uzun yillardir derleyip toparladigi sözlü ürünlerinden bazilarini kitap haline getirmis ve kisa bir süre önce Stokolm’de yayinlamis. Rebene Celikan 1979 dogumlu. Kulu’nun Kirkpinar köyünden. Kulu merkezde büyüyen yazar Konya Selcuk Üniversitesindeki egitimini yarida birakar 1998 yilinda Danimarka’ya yerlesiyor. Halen bu ülkede yasayan yazar Kürtce ve Kürtler üzerinde arastirmalar yaparken yasadigi kaynak eksikligi kendisini cocuklugundan beri ilgisini ceken derleme isine ciddi bir sekilde sarilmaya itmis. Yaklasik 4 yildir profesyonel anlamda derleme yapan yazarin elinde halen yayinlanmamis yüzlerce sözlü ürün ve onlarca masal bulunmaktatir.

Rebene Celikan bu konuda herhangi bir egitim almamis. Tamamen cocuklugunda beri gelen kendi anadiline karsi özel ilgisini ilerleyen yillarda duyarliligi ve caliskanligiyla bütünlestirmis. Ve sonucta ortaya böyle güzel bir calisma cikarmis. Yöremizdeki alanindaki ilk derleme kitap olmasi itibari ile ayri bir önem tasiyor bu calisma.

Rebene Celikan sözlü ürünlerini dildeki kullanilis bicimlerini, kullanim yerlerini ve anlamlarini dikkate alarak bir siniflandirmaya gitmis. Bu siniflandirmaya göre 206 sayfadan olusan kitapta 1000’den fazla deyim, 300 civarinda atasözü, 200 civarinda deyimsi fiiller, 150’ye yakin uyumlu söz ve 90 civarinda da deyimsi anlam tasiyan birlesik tek kelime yer almakta.

Rebene Celikan kitapinda giris kisminda derlemelerin daha kolay anlasilmasina yönelik kürtce ve türkce gayet doyurucu teknik aciklamalar yapmis. Ayrica tüm sözlü ürünlerin özellikle gencler tarafindan rahat anlasilmasi icin türkce karsiliklariklariyla birlikte vermis. Hatta bazi sözleri icinde gectikleri meseleler ve masallarla birlikte vermis. Bu sekilde yazar calismasinin sadece konuyla ilgilenen insanlarin ulasip yararlanabilecegi bir arsiv calismasi degil ayni zamanda yöredeki herkesin okuyup anlayip ve bunlari günlük hayatlarinda kullanabilmelerine olanak saglamis. Bu yönüyle kitap bir arsiv calismasi olmasi yaninda ayrica ögretici bir ders kitabi niteligini tasiyor.

Kitap anadilin önemine inanan tüm duyarli insanlarimizin elinin altinda bulunmasi gereken bir calisma. Kitaba ulasmak icin kitabin yazari sevgili Rebene Celikan’a bir mail göndermeniz yeterli.

NOT: Bu calisma aslinda Rebene Celikan’in ikinci kitabi. 12 adet Orta Anadolu Kürt masalini derledigi “Cend Ceroken Kurdi Ji Anatoliye” isimli calismasi 2007 yilinda yine Stokolm’de yayinlamis. Bu kitabi da ayni mail adresi yoluyla yazardan isteyebilirsiniz.

[email protected]