Pilot bölge olarak belirlenen Ankara ve İstanbul'da 5 bin görme engelliye dağıtılan "Gören Göz" projesiyle ilgili Türkiye Körler Federasyonu Başkanı tarafından pazar günü yapılan açıklamalar üzerine başlayan polemik sürüyor.
Ulaştırma Bakanlığı tarafından dağıtılan "Gören göz" isimli navigasyon cihazlarının kullanılamadığı iddiasıyla başlayan tartışmaya, Federasyon Başkanı Suha Sağlam'ın, "Cihaz görme engellilerin işine yaramadı. Halkın vergilerinden oluşan önemli bir kaynak çarçur edildi. Cihazı kullanamayanlar, cihazı satıyor. Bu cihazlar dağıtılmasın" eleştirisi damga vurdu.

Cihazı kullanan ve özelliklerini tespit eden görme engellilerden aldıkları değerlendirmeleri ve kendi incelemeleri doğrultusunda hazırladıkları raporları açıklayan Sağlam, cihazın hedeflenen noktaya gelmeden ya da çok geçtikten sonra uyarıda bulunduğunu, bunun da engelli vatandaşların kafasını karıştırdığını söylemişti. 55 bin cihazın daha dağıtılacağını söyleyen Sağlam, bu dağıtım durdurulmasını önermişti.

Fakat cihazla ilgili yaşanan teknik aksaklıkları gerekçe göstererek yapılan bu eleştiriye, engelliler tarafından kurulan sivil toplum kuruluşlarından itiraz ve karşı eleştiri geldi.

Gerçekten cihaz federasyonun iddia ettiği gibi bir kaynak israfı mı? Engelli vatandaşların ihtiyacını karşılayamıyor mu?

Suha Sağlam'ın açıklamalarına gelen tepkilerin başında, "Cihazın bazı eksikliklerinin, dağıtımların yapıldığı zaman bakanlık ve Bakan Binali Yıldırım tarafından açıkça belirtildiği. Fakat cihazın güncellemelerle her geçen gün daha da hayatı kolaylaştırır hale geldiği" yönünde.

Sağlam'a yönelik gelen tepkilerin ikincisi ise "cihazı kullanamayan vatandaşların cihazları sattığı" yönündeki açıklamaları için.

TÜRKİYE SAKATLAR KONFEDERASYONU BAŞKANI YUSUF ÇELEBİ: ARKADAŞLARIMIZI FIRSATÇI GİBİ GÖSTERMEK HAKSIZLIK
Türkiye Sakatlar Konfederasyonu Başkanı Yusuf Çelebi, "Arkadaşlarımızın fırsatçı gibi gösterilmesini doğru bulmuyorum. Cihazla ilgi eksikler dahi olsa arkadaşlarımızın bu cihazı ticari bir meta haline getirdiklerini söylemek camiamıza haksızlıktır" diyerek tepkisini dile getiriyor.

Çelebi, ani çıkışlar ve hoşgörüsüzlüklerin engellilere yönelik teknolojilere zarar vereceğini söylüyor.
Çelebi, "Gören Göz'e haksızlık etmemeliyiz. Telefon, televizyon bir ayda bugünkü şeklini almadı. Bu eksikleri, Bakanlık mutlaka ciddiye alır ve bunları giderme konusunda aynı duyarlılığı gösterir" dedi.

TÜRKİYE GÖRME ENGELLİLER FEDERASYONU YÖNETİM KURULU ÜYESİ YALÇIN: CİHAZ, OTOBÜS DURAĞINA GELDİĞİMDE HABER VERSİN
Benzer bir eleştiri de Türkiye Görme Engelliler Federasyonu Yönetim Kurulu üyesi Şeref Yalçın'dan geldi. "Eleştirmek kolay" diyen Yalçın, eleştirmek yerine olumlu yönden bakıp yeni bazı taleplerde bulunmayı daha doğru bulduğunu söylüyor ve talebini de ekliyor: Örneğin cihazın bana otobüs duraklarına geldiğimi haber vermesini beklerim.

TEDAY GENEL BAŞKANI İLİMDAR BOZTAŞ: ELEŞTİRİLER KASITLI VE SİYASETEN
Sağlam'ın eleştirisine gelen en büyük tepkilerden biri ise TEDAY, yani Tüm Engelliler ve Aileleri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği'den. Dernek genel başkanı İlimdar Boztaş, eleştirilerin kasıtlı ve siyaseten olduğunu düşünen Boztaş, cihazın gerekli eğitimlere giden engelli vatandaşların hayatını tamamen değiştirdiğini savunuyor.

"Gören göz" ismi verilen cihazın verilmesiyle iyi niyet ve güzel düşüncelerle Ulaştırma Bakanı'nın birşeyler yapmaya çalıştığını söyleyen Boztaş, Bakan Binali Yıldırım'ın engelli vatandaşlara uzun süredir çok yakın bir ilgisi olduğunun ve engelli vatandaşlara bir baba gibi yaklaştığının altını çiziyor.

Cihazların biraz güncellenmesi gerektiği düşüncesine kendisinin de katıldığını söyleyen Boztaş, cihazın bu haliyle herhangi bir eğitim olmadan kullanılmasının biraz zor olduğunu akat bunun bir eğitiminin bulunduğunu söylüyor. Eğitimini alan çok kolayca kullanabiliyor" diyen Boztaş, cihazın bazı eksikleri olduğunu, cihazın ilk verildiği zamanda Bakan Yıldırım'ın bütün engelli vatandaşlara zaten söylediğini hatırlatıyor.
Bakan Yıldırım'ın cihazın verilmesi sırasında, "Bu yeni bir gelişme. Geliştikçe sistem güncellenecek. Kullanımı daha da kolaylaşacak" dediğini hatırlatan Boztaş, "Başka bir cihaz olur muydu, elbette olabilirdi. Fakat bu ayrı bir tartışma konusu. Ben 20 yıldır görmüyor ve şu anda 40 yaşındayım. Cihazı aldığım günlerde yaşadığım bölgede elimde cihazla balkona oturdum. Hanımı ve çocukları da yanıma çağırdım. Cihazı çalıştırdım. Cihaz bana benim yıllardır yaşadığım bölgede esnafı tek tek sayıyor bana. Eğer söylediği yere gitmek istersem navigasyon devreye giriyor. Hanıma dedim ki, 'yahu 200 metre aşağıda bir market varmış. Oturduğumuz binada züccaciye dükkanı varmış. Bir alt sokakta lahmacuncu, kebapçı varmış. Benim bunlardan niye haberim yok'. Sonra da 'takılın koluma, hep beraber lahmacuncuya gidiyoruz' dedim.
Sokakta yürürken ya da araçla giderken 40 yıldır yaşadığım şehirde bankamatikler olduğunu, HSBC diye bir banka olduğunu farkediyorum" sözleriyle hayatında yaşanan değişimleri anlatıyor.

"İŞ BULAMAZDIM, ŞİMDİ TEKLİFLER YAĞIYOR"
Yani gösterilen iyi niyete haksızlık etmemek gerekiyor. Bu iş bu aşamaya bir çabayla geldi ve bu cihaz benim hayatımı yüzde 1 milyon değiştirdi. Hayatımı kolaylaştırıyor.
Ben vaktinde iş bulamazken bugün bana iş teklifleri yağıyor. Daha önce yatağa bağımlı olan ve dışarıya çıkamayan birçok arkadaşımın bu cihaz sayesinde dışarıdan iş yaparak para kazandığını biliyorum.
Eksikleri yok diyemeyiz. Ama bunu zaten duyurmuşlardı. Biraz sabır ve zaman gerekiyor.
Ben bu eleştirilerin kasıtlı ve siyaseten yapıldığını düşünüyorum.

"ELEŞTİRENLER CİHAZIN YAZILIMINI SATIYOR"
Asıl acı olanı ise şu; cihazı eleştiren basın açıklamasını yapanlar, bu cihazın çalışır hale gelebilmesi için gerekli olan yazılımı satıyor olmaları. Sokaklarda binlerce engelli vatandaşımızı görüyorsunuz, gazi ve şehit aileleri yararına kağıt mendil, kartpostal, kalem vs satıyor. Sokakta o çabayı gösteren hangi engellinin koluna bu cihazdan veriyorlar?
Bu cihazı temin edip kullanabilmek için görme engelli bir çocuğun 4 bin 500 liraya yakın bir harcama yapması gerekiyor kendi cebinden. Jaws programı 1000 Euro ve eklentisinin bedeli 300 dolar. Bir de bu yazılımları çalıştırabilecek güçte bir bilgisayara en az 1500-2000 TL ödemeniz gerekiyor.

Bu nedenle bu hizmeti engelli vatandaşlara sağlayanları üzmemek ve kırmamak lazım. Biz çok memnunuz cihazdan. Tüm engellilerimizin adına bakanımıza şükranlarımızı sunuyorum.
Bakanlık ne diyor?

ULAŞTIRMA BAKANLIĞI: HER ÖNERİYİ DEĞERLENDİRİYORUZ, CİHAZI GELİŞTİRİYORUZ
Gelen bu eleştirilere Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Haberleşme Genel Müdürü Atilla Çelik'ten de yanıt geliyor. Çelik, "Cihazın ne ölçüde başarılı olduğuna ilişkin açıklamalar yapmak için henüz erken. Biz eleştiriden daha çok teşekkür alıyor. Her bir kullanıcının cihazdan beklentileri farklı olabilir. Ancak biz genel ve ortak beklentiler üzerinden hareketle bir standart yakaladık. Bu, cihazın son halidir hiçbir zaman demedik. Yazılım, gelen talepler ve önerilerle her zaman geliştirilebilir.
Bize iletilen her öneriyi ayrıntılı olarak değerlendiriyoruz. Ayrıca henüz Gören Göz cihazının eğitim çalışmalarını almayan, bu eğitimlere katılmayan görme engelli kardeşlerimiz de var. Eğitim verdik işimiz bitti de demiyoruz.
Her zaman soru ve sorunlara cevap bulabilecekleri bir danışma merkezimiz de bulunuyor. Sorusu olan ya da önerilerde bulunmak isteyen vatandaşlarımıza bizim kapımız her zaman açık. Ayrıca bu konuyla ilgili bir de çağrı merkezimiz bulunuyor. 0 312 900 10 13 numaralı telefon ve [email protected] e-mail adresinden de bilgi isteyip, önerilerde bulunabilirler" diyor.

'GÖREN GÖZ' PROJESİ NEDİR?
Görme engellilerin sesli komutlar yardımıyla yürümeleri ve toplu taşıma araçlarını kullanmalarında kolaylık sağlayacak ''Gören Göz'' cihazı, genel cep telefonu özelliklerinin yanı sıra internet ve bluetooth teknolojisi, sesli komut ve navigasyon özelliğiyle görme engelliyi ulaşmak istediği yere götürecek.

Cihaz sayesinde görme engelliler bulundukları konumu yakınlarına veya istedikleri kişilere mesaj olarak da bildirebilecek. Cihazda yer alan bluetooth teknolojisini kullanarak da görme engelliler birbirleriyle rahatça iletişim kurabilecek.

Kullanıcı, sıklıkla gittiği yerleri cihaza kaydedebilecek ve tek tuşla rotayı seçebilecek. Cihaz saat ve tarih bilgisini görme engelliye okuyabiliyor ve pil durumunu sesli olarak uyararak gerekli tedbiri önceden almasını sağlıyor. Cihazla engelliler, internete girebilecek, elektronik postalarını okuyabilecek ve cihazlarına yüklenecek elektronik kitaplar sayesinde kendilerini geliştirebilecekler.

Bastonla birlikte kullanılması gereken yardımcı bir cihaz olan ''Gören Göz'' cihazları, görme engellilere kent içinde ''özgürce'' hareket etme olanağı sunuyor.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Ulaştırma Bakanlığı'nın ortaklaşa başlattığı ''Gören Göz Cihazları'' projesi kapsamında, görme engellilere sesli yön tarifi yapan cihazların dağıtımına pilot bölgeler Ankara ve İstanbul'da başlamıştı. Cihaz, görme engellilere ücretsiz olarak dağıtılıyor.

"GÖREN GÖZ" NEDEN ELEŞTİRİLİYOR?
Cihaza yönelik eleştirilerin başında * İnternet, doküman okuma gibi alanlarda ve yazılımlarda harf harf dolaşımlar bulunmuyor.
* Cihaz gereğinden fazla ısınıyor, ses hızı değiştiğinde, verimsiz bir durum ortaya çıkıyor, şarjı erken bitiyor.
* Cihaz büyük, tek elle kullanmak zor.
* Kişi bildiği noktaya vardığı halde, yazılım ısrarla kişinin geri dönmesini istiyor. Standart GPS yazılımlarından daha fazla bir sapması bulunuyor. Birçok yeri, adres araması yapıldığında bulmak mümkün olmuyor.
* Araç navigasyonu bulunmuyor. Sesli yönlendirmelerde sıkıntılar var.