FİRUZE OTAY
[email protected]
HABERTURK.COM EKONOMİ SERVİSİ

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın (İMKB) son 17 işlem gününde yüzde 18.82 oranında değer kazanması ve bu arada sert bir düzeltmenin hiç yaşanmamış olması borsadaki rallinin daha ne kadar süreceği sorusunu da beraberinde getirdi. 2011'de yatırımcısına hayal kırıklığı yaşatan borsada yaşanan son ralli, her yeni yükselişte korku katsayısının da artmasına neden oluyor. Daha da yükselir mi? Yoksa ters bir durumda çökecek mi? Hemen satıp kağıt üzerinde yazılan kârlar cebe mi atılmalı? Yoksa siz satınca hiç durmayacak bir trenden atlamış mı olacaksınız?
İşte borsa yatırımcılarının kafasındaki kilit sorular bunlar.

Öte yandan bir süre Türkiye'nin en önemli gündemini oluşturan dolar kuru da TL karşısında sert bir geri çekilme yaşıyor. Soru işaretlerinin karşı tarafında da bu nedenle "Dolar daha ne kadar düşer" sorusu yatıyor. Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy'un "Şu an bölge için zayıf Euro avantajlı" şeklinde yaptığı açıklama da dünyada yeniden bir dolarizasyon yaşanıp yaşanmayacağı sorusunu beraberinde getiriyor. Eğer işler Rompuy'un istediği gibi gelişirse, bunun Türkiye ve TL'ye yansımaları ne yönde olur?

Dolar/ TL kotasyonunun set düşüşe devam etmesi ve 1.75 seviyelerine inişi en son 4 Kasım 2011tarihinde görüldü.

Bu soru işaretleri arasında, borsada 60 bin sınırına, dolarda ise 1.75 noktasına gelinmişken uzmanlara yatırımcıların en çok merak ettiği soruları sorduk. İşte borsa ve dövizde olası senaryolar...

Global Menkul Türev Araçlar ve Uluslararası Piyasalar Müdürü Alper Tolga Öztürk, Euro'nun zayıflamasının Türkiye'nin ticari dengesini bozacağını belirterek iç piyasanın Mart ayı sonuna kadar Avrupa'daki riskleri takip edeceğini söyledi.

Öztürk, Euro'nun para birimi olarak zayıflatılmasına ilişkin;

ROMPUY ŞAŞIRTMADI!
"Bütün ülkeler şu ortamda kendi para biriminin güçsüz olmasını istiyor. Buna Amerika da dahil. Avrupa Birliği, yani Euro tarafı da dahil. Hatta İsviçre bile bununla ilgili pariteyi fiksleyerek bazı önlemler aldı. Euro/İsviçre Frangı paritesinin belirlediği fiks oranına altına inmesine izin vermiyor. Aslında çok sürpriz bir açıklama değil."

"EURO'NUN ZAYIFLAMASI AB'NİN İŞİNE GELİYOR!"
Düşük olması ticaret açısından o ülkenin daha rahat dışarıyla ticaret yapmasını sağlıyor. Bu sayede de büyüme sağlanabiliyor. Bu ortamda Avrupa tarafı büyümede ciddi sıkıntı yaşadığı için negatife yakın büyüme bekleniyor. Dolayısıyla büyümeyi desteklemek için Euro'nun zayıf olması AB'nin işine geliyor.

EURO ZAYIFLAMASI CARİ AÇIĞA TEHLİKE!
Türkiye açısından da benzer bir durum var. Bizde de TL çok değerlendiği zaman ticaret dengemiz bozuluyor. Daha fazla ithalat yapıyoruz ve ihracat yapmakta çok zorlanıyoruz. Bununla ilgili 2010 Kasım'dan itibaren Merkez Bankası bazı önlemler aldı. Bir miktar TL değerini kaybetti. Bu önlemlerin önümüzdeki dönemde sürmesini bekliyoruz. Bize etkisi ne olur Euro zayıflarsa? Cari açığımız yüksek seyretmeye devam eder. Bu bizim istemediğimiz bir şey.

"MERKEZ'İN İLK ÖNLEMİ DÖVİZ ALIMI OLUR!"
Bunu önlemek için Merkez Bankası kendi üzerine düşeni yapmaya hazır olduğunu söyledi. Şu aşamada yeterli gibi gözüküyor fakat Euro zayıflamaya devam ederse bizim ticaret dengemiz kötü anlamda etkilemeye başlayacak. Merkez Bankası, Aralık sonunda ve Ocak başında aldığı bazı önlemler almıştı, faizler yukarı çıkmıştı ve onun sayesinde bir miktar düzenledi kurları. Buna benzer önlemleri yine alabilir. Bizim Dolar/ TL ve Euro/ TL paritesinin bir miktar yukarıda işlem görmesi için önlem alabilir. Pariteler çok hızlı inmeye başlarsa bunu göreceğiz. Şu aşamada öyle bir risk görülmüyor bizim tarafta. Euro /TL paritesi 2 liranın altına inerse burada ticaret dengemiz bozulacağı için önlem alabilir. İlk alacağı önlem döviz alımına başlayacaktır.

BORSADA YURT DIŞI ŞENLİĞİ
Yurt dışından gelen likidite kaynaklı bir akım olduğunu düşünüyoruz. Bu likidite avantajı yıl içinde devam edecektir. Fakat Mart sonuna kadar Avrupa tarafındaki riskleri takip ediyoruz. O risk orada mevcut olacak. Çok kötü taraflı bir gelişme olmadığı sürece biz likidite akımının devam edeceğini düşünüyoruz. Fakat geçtiğimiz ay yükseliş çok sert oldu. Bu seviyelerde bir miktar yatay gidebiliriz. Ama yıla yayarsak para akımının devam edeceğini düşünüyoruz. Ülkeye yurtdışından para girişinin devam edeceğini düşünüyoruz.

Acar Yatırım Araştırma Müdür Zeynel Balcı:

AVRUPA'YA CAN SUYU!
Euro'nun zayıflaması bizim için iyi değil. Biz Türkiye olarak ağırlıklı olarak yüzde 47, hatta neredeyse yüzde 50 civarında Euro üzerinden ihracat yapıp, ithalatımızın yüzde 60 üzerinde bölümünü dolar üzerinden gerçekleştiriyoruz. Bu durumda Euro'nun zayıflaması iyi değil. Euro'nu zayıflaması Avrupa ekonomisine biraz can verebilir. Zayıf para doğal olarak ekonomik gelirin canlanmasına katkıda bulunur. İyi tarafı da var, olumsuz tarafı da var. Avrupa ekonomisinin canlanması olumlu senaryo, çünkü bizim en çok mal sattığımız piyasa orası. İhracatımızın yarısının Euro üzerinden olması da olumsuz tarafı. Hangi gözlükle baktığınız önemli. Mesela ihracatçı Euro'nun zayıflamasına iyi bakmaz, kâr marjı azalır. Makro açıdan bakılırsa da olumlu bir şey.

"FED'İN KARARINA BAĞLI..."
Dolarizasyon, Amerika Merkez Bankası'nın (FED) parasal genişleme yapıp yapmamasına bağlı. Bana göre bu olasılık biraz zayıflıyor, çünkü ekonomide toparlanma eğilimi devam ediyor. Son dönem değerlendirmeleri biraz zayıfladığı yönünde. Avrupa Merkez Bankası (ECB) da benzer şeyler yapmaya başladı. Geçtiğimiz ay bankalara 489 milyar Euro fon aktardı. Ama bunların tümü tartışmaya açık şeyler. Sonucunu görmek lazım.

"DÜNYANIN BAŞINA NE GELDİYSE LİKİDİTE BOLLUĞUNDAN GELDİ!"
Mesela FED'in 2008'de yaptığı operasyon başarılı oldu. Aynı şeyi ECB kısmen denemeye başladı. Bir de Şubat ayında bankalara kredi verecek. Bunun sonuçlarını görmek lazım. Biliyorsunuz, dünyanın başına ne geldiyse likidite bolluğundan geldi. Borsa açısından bakarsak şu anda piyasanın ihtiyacı likiditenin artması. iyi. Niye iyi? Hem piyasalara para geliyor hem de insanların morali düzeliyor. Ekonomi canlanıyor nispeten. Merkez bankaları parayı kıstığı zaman, sıktığı zaman ne oluyor?  1929 krizi ondan çıktı. Ondan bir ders alındı. Mesela 2008'de FED bunu yapmadı. Likiditenin artmasına elbette olumlu bakacağız.

"60 BİNİN ÜSTÜ OLABİLİR!"
Ralli sürer mi? 59 bin 60 bin dengesinde bir satış denemesi olur. Piyasa canlı. "60 bin yolun sonu. Burada iş bitti" demek için çok erken. 59 bin - 60 bin satış denemesini görmek lazım. Hem bazı bankalar direnç seviyesine yaklaştı, hem de endeks 60 bin seviyesine teknik açıdan da yaklaştı. Bunların bir satış denemesi olur. Ama burada iş biter mi? Hareket çok fazla genele yayılmadı ve işlem hacmine bakıldığı zaman işlem hacmi de fena değil. Piyasa daha canlılığını koruyor. Satış gelse bile piyasada karşılanıyor. 60 bin seviyesinde bir soluklanma veya duraksama olacak ama devamının gelip gelmeyeceği konusu dış piyasalar belirleyici olacak bu konuda. 60 binin üstü olabilir mi? Olabilir!  

İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş Yurtiçi Piyasalar Müdür Yardımcısı Yasin Demir,

"TÜRK LİRASI'NIN KADERİNİ RADİKAL ŞEKİLDE DEĞİŞTİRMEZ"
2008'den bu yana gerek krizin gerekse kriz tedbirlerinin istihdamı olumsuz etkilemesi nedeniyle daha önce de "kur savaşları" olarak adlandırılan bu olgu geçerliliğini koruyor. Zayıf Euro, yüksek korelasyonu nedeniyle Türk Lirası'nı da olumsuz etkileyecektir. Keza Türkiye bu önemli ticaret partnerinin para birimindeki zayıflamadan olumsuz etkilenir. Ticaret dengesi açısından olumsuz olur. Ancak bu etkiler marjinal etkiler olacaktır. Ekonominin ya da Türk Lirası'nın kaderini radikal şekilde değiştirmez.

DOLARİZASYONDA UMUT YOK!
Dünya'da yeniden bir dolarizasyon sürecinin güçlenmesi pek mümkün görünmüyor. Risk iştahının çok olumsuz seyrettiği tabloda dolar, diğer para birimleri karşısında değer kazançlarını arttırabilir. Ancak böyle bir tablo daha çok emtialara yarayacaktır.

"BORSADA DURULMA BEKLEYEBİLİRİZ"
Bu artışta Avrupa bölgesinde borçlanma güçlüğünün ECB'nin müdahaleleriyle aşılmış olmasının rolü var. Bu da Türk Lirası'nın diğer gelişmekte olan ülke paraları gibi değer kazanmasına ve TCMB'nin para politikasında bir miktar gevşemeye izin vermesine yol açtı. Gerek faizlerdeki gerileme, gerekse bankacılık sektörü üzerinden etkilerini İMKB üzerinde gördük. Bu artışın sürmesi Türk Lirası'nın bundan sonraki performansına bağlı görünüyor. Bir geri dönüş beklemesek de aynı ivmede gitmesi daha da zor. Bir durulma bekleyebiliriz.

DOLAR VE EURO GERİLEDİ
Piyasanın kapanışı itibariyle Kapalıçarşı'da 1,7580 liradan alınan dolar 1,7630 liradan, 2,3160 liradan alınan euro 2,3210 liradan satılıyor.

Serbest piyasada önceki kapanışta 1,7750 lira olan dolar güne 1,7830 liradan, 2,3290 lira olan euro 2,3280 liradan başlamıştı.

Bankalararası piyasada dolar kotasyonları alışta en düşük 1,7525 lira, en yüksek 1,7550 lira, satışta en düşük 1,7580 lira, en yüksek 1,7630 lira seviyesinde işlem görüyor.