Hocalı katliamı, Azerbaycan-Ermenistan arasında 20 yıldır süren Karabağ sorununun en önemli dönüm noktalarından biriydi.

Azerbaycan'ın, Ermeniler tarafından işgal altında tutulan Yukarı Karabağ bölgesinde önemli bir yerleşim merkezi olan Hocalı şehri, coğrafi konumuyla stratejik bir öneme sahipti. Bulunduğu bölgenin tek havaalanına sahip olması ve bağlantı yolları üzerinde yer alması, ilçenin önemini artıran etkenlerdi. Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrasında, Ermenilerin Azerbaycan topraklarına saldırısında, yoğun bir artış meydana geldi.

Aslında bu saldırılar, 1988 yılında, Sovyetler dağılmadan önce başlamıştı, ancak 1992'de doruk noktasına ulaştı. Saldırıların en acımasızı Hocalı'ya yapıldı. 25-26 Şubat'ta şehre giren Ermeniler ve Ruslara ait 366. motorize piyade alayı, hiçbir ayırım yapmadan, 106'sı kadın, 63'ü çocuk 70'ten fazlası yaşlı olmak üzere 613 Azerbaycan Türk'ünü katletti. Binlerce insan, şehri terk etmek zorunda kaldı. Bu katliam, Karabağ savaşında ve sorunun kökleşmesinde de önemli rol oynadı.

Azerbaycan ve Ermenistan arasında 1988 yılında başlayan savaş 6 yıl sürdü. Bu süre sonrasında, bir milyona yakın Azeri kendi topraklarında göçmen durumunda yaşamak zorunda kaldı. Azerbaycan topraklarının yüzde 20'si işgal edildi. İşgal, Birleşmiş Milletler tarafından alınan kararlarda da onaylandı. Bu kararlarda Ermeni kuvvetlerinin Yukarı Karabağ'daki işgale son vermeleri istendi. Ancak Amerika, Rusya gibi devletlerin BM kararlarında çekimser kalmaları, işgalin ortadan kalkmasını engelleyen en önemli faktör oldu.

Bugün, Karabağ sorununun çözümüne yönelik süreç, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı çatısı altında oluşturulan Minsk Grubu tarafından yürütülüyor. Grubun eşbaşkanlığı görevini ABD, Rusya ve Fransa yürütüyor. Ancak 20 yıla yakın süredir devam eden görüşmelerde bir sonuca varılamadı. 2008 yılında Rusya-Gürcistan arasında yaşanan savaştan sonra, Abhazya ve Güney Osetya'nın bağımsızlıklarını ilan etmeleri, Minsk grubu çalışmalarını yoğunlaştırdı. Bunun yanı sıra, Rusya'da iki ülke liderleriyle görüşme trafiğini hızlandırdı.

Uzmanlar, sürecin hızlanmasının altında yatan en önemli neden olarak, "benzer bir durumun Karabağ'da yaşanmasını engellemek" olarak gösteriyorlar. Azerbaycan'ın Ermenistan karşısında ekonomik ve askeri alanlarda giderek güçlenmesi, Ermenistan başta olmak üzere Batılı ülkeleri endişelendiriyor. Rusya ise, şu an çözümsüzlükten en fazla yararlanan ülke konumunda gözüküyor. Çünkü bu durum, hem Azerbaycan hem de Ermenistan üzerinde nüfuzunun devam etmesini sağlıyor.

AA