DOĞAN SATMIŞ / ERİVAN

Türkiye'den, Doğu’daki iki sınır kapısını açmasını bekleyen Ermenistan, Türkler için bir jeste hazırlanıyor. 1915 Tehciri sırasında Ermenilere yardım eden Türkler için, Erivan’daki sözde “Soykırım Müzesi”nde özel bir bölüm oluşturulacak. Şimdiki binasına yeni bölümler eklenecek yeni müzede, orijinal belgeleri yansıttığı için Habertürk Yazarı Murat Bardakçı’nın “Talat Paşa’nın Evrak-ı Metrukesi” kitabı da yer alacak.

Ermeniler, Türkiye sınırının dibinde kurulu olduğu için kuşku yaratan Metzamor Nükleer Santralı için de garanti verdi: “Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu gelip denetledi, hiçbir tehlike yok.”

GAZETECİLER ANITTA
Hrant Dink Vakfı’nın gerçekleştirdiği “Ermenistan-Türkiye Gazeteci Diyalog Programı” çerçevesinde Erivan’a giden Türk gazeteci grubu, 1915 olaylarında ölenler anısına Erivan’da yapılan “Soykırım Müzesi ve Anıtı”nı gezdi. Müzede, 1. Dünya Savaşı’na rastlayan dönemde Osmanlı yönetimi tarafından tehcir edilen Ermenilerle ilgili, “Türkleri soykırım”la suçlayan yayınlar ve fotoğrafların çokluğu dikkat çekti.

Müze Müdürü Hayk Demoyan’a bir Türk gazeteci şu soruyu yöneltti: “Müze baştan sona Türk tarafını suçluyor ve tek yanlı. Oysa, o yıllarda Ermenilere yardım eden binlerce Türk vardı. Neden bunlarla ilgili tek bir örnek bile yok?”

ERMENİ KURTARAN TÜRK
Müdür Demoyan şu yanıtı verdi:

“Evet bu Türklerin varlığını biliyoruz. Önümüzdeki 2 yıl içinde müzeyi büyüteceğiz ve bu Türklere bir bölüm açacağız. Hatta size Ermenilere yardımcı olan üç örnek Türk’ten söz edebilirim. Bunlardan biri, Urfalı bir kadı (yargıç). Bu kadıdan, bir İsviçreli misyoner bir anılarında söz etmiş. Bu kadı, Ermenilere çok yardım etmiş hatta bu yüzden kendisine ‘Gâvurların avukatı’ deniyormuş. Hatta bu kişinin fotoğrafı da var ve sergileyeceğiz. İkincisi, bir Adanalı. Anlatılanlara göre, öldürülmek istenen masum Ermenilerin önüne atılıp, ‘Beni öldürmeden bunlara dokunamazsınız’ diye hepsini kurtarmış. Üçüncüsü de dönemin Kütahya Belediye Başkanı. O da, çok kişiyi korumuş.”

YENİ METZAMOR GELİYOR
Gazeteciler, Ermeni yetkililere, sınıra çok yakın olan ve eski teknoloji ile inşa edildiği için Japonya’daki Fukuşima gibi tehlike oluşturmasından endişe edilen Metzamor Nükleer Santralı’nın durumunu da sordu:

“Santral Türkiye’den çok Erivan için tehdit, çünkü ülke nüfusu olan 3.2 milyonun tamamı neredeyse Erivan’da. Ancak endişelenmeyin, santral Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’ndan tam not aldı ve sürekli denetleniyor.”

Ermenistan, 2016’da kullanım ömrü dolması planlanan santralın yerine ikinci santral inşa ediyor. Ermenistan’ın Türkiye’ye elektrik satışı gündeme geldi, Ankara reddetti.

SINIR KAPISI AÇILSIN
Ermenistan’da, çoğu ABD’deki Ermeni diasporasından dönenlerin yönettiği sivil toplum kuruluşlarının arzusu, Türk-Ermeni sınırının açılması. Türkiye’nin Karabağ’da Azerilerle barışı şart koştuğu kapıların açılmasıyla, iki ülke ticaretinin gelişeceği iddia ediliyor. Türkiye’nin sınır illeri de kapıların açılmasını destekliyor.

Ermeniler, Türkiye’ye 160 bin dolarlık ihracata karşılık, Türkiye’den 300 milyon dolarlık mal ithal ediyor ve Türk malı ürünlere ülkede sık rastlanıyor. Türk-Ermeni ilişkileri Gürcistan üzerinden yürüyor.

‘UEFA’DA AYNI GRUP OLSUN’
Ermenistan Ulusal Meclisi Bilim, Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu Başkanı Artak Davtyan ise “Komşumuz Türkiye takımlarının futboldaki başarılarından da mutluyuz” dedi. Davtyan, “UEFA grup elemelerinde, Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye’yi aynı torbaya koyarsa dostluk ilişkileri gelişir mi?” sorusuna şu yanıtı verdi:

“Sadece bu 3 ülke değil. Rusya ve Gürcistan’ı da aynı gruba koyması gerekir. Futbol oynamaya devam etmeliyiz. Futbol kapıyı açamadı ama araladı. Normalleşme için uygun bir iklim sundu.”

BARDAKÇI’NIN KİTABI DA MÜZEYE
Müze Müdürü Demoyan, müzenin büyütülmesi sırasında, Murat Bardakçı’nın yayınladığı “Talat Paşa’nın Evrak-ı Metrukesi” kitabından da söz etti ve kitabı bildiğini, kısmen okuduğunu, yakında İngilizce’ye çevrileceğini söyledi. Demoyan, kitapta yer alan belgelerin de müzede sergileneceğini açıkladı. Demoyan, “Talat Paşa’nın notlarına göre, tehcir edilen ve ölen Ermeni sayısı, 1.5 milyonluk iddianıza göre az” hatırlatmasına ise “Olaylar sadece 1915’le sınırlı değil, öncesi ve sonrası var” yanıtını verdi.

Bardakçı, 91 yıl gizli kalan “Talat Paşa’nın not defterini” yayınlamıştı. Notlarda, tehcire tabi Ermeni sayısı 924 bin 158’di. Bardakçı, “Bu notlarla Ermeni tehciri ile ilgili gerçek sayılar ilk kez ortaya çıkmış oluyor” demişti.